Chełmiccy herbu NałęczAntoni Biliński

Strona główna Strona poprzednia Genealogia Biogramy Kroniki i pamiętniki Fundacja 1859 r. I Zjazd Rodzinny II Zjazd Rodzinny III Zjazd Rodzinny Związek Rodziny Miejsca nam bliskie Nekropolie Pamiątki rodzinne Spotkania Kuzynów Ogłoszenia Księga gości

 


 

horizontal rule

 

 

 

Strona poprzednia Kasper Niesiecki Adam Boniecki Antoni Biliński S. Uruski Heraldyka polska Słownik biograficzny Dokumenty różne O dowodach szlachectwa Dokumenty AGAD Potwierdzenie szlachectwa

 

Szlachta Ziemi Dobrzyńskiej

za ostatnich Jagiellonów

 Antoni Biliński

 Warszawa 1932

 

(str. 33, 34 i 35)

 22. CHEŁMICCY  herbu Jastrzębiec 1) z parafialnej wsi Chełmicy Wielkiej (dawniej Chełmnica) w pow. dobrzyńskim, wybitny ród w ziemi dobrzyńskiej w XIV
i na po­czątku XV w. Od Jana z Ch., któremu Jagiełło  za zasługi w wojnie z Krzyżakami nadał 10 marca 1406 r. połowę miasta Lutomirska v. Lutomierska w pow. Szadkowskim 2) mają po­chodzić Lutomierscy v. Lutomirscy 3), którzy jeszcze w 1513 r. w osobie Piotra, podkomo­rzego sieradzkiego posiadają w ziemi dobrzyńskiej Brzeźno, Niedźwiedź i królewską wieś Radomice 4).

Ch. Wielka w końcu XV i na pocz. XVI w. należy już do Blochów z Kamienicy 5)

1) Paprocki, Okólski.  

2) Metr. Kor. X 10.  

3) Por. Lutomirscy. Poczet przybyszów.
4) Metr. Kor. XXVIlI;74.

5) Ibid. XVI, 131 i XXIV, 144.

 

 

23. CHEŁMICCY  h e r b u  N a ł ę c z  z  C h e ł m i c y (dawniej Chełmnicy)
Małej 1) (par. chełmicka pow. dobrzyński), zamożna i wybitna rodzina szlachecka.

Niektórzy z nich używają przydomku Sapa v. Zaspa. Posiadają na początku XVI w, dobra dziedziczne i tenuty również na Rusi i Kujawach, a od 1540 r. i wójtostwo m. Dobrzy­nia 2). Aczkolwiek jeden z Ch. Nałęczów w pierwszej połowie XVI w. pisze się z Ch. Wiel­kiej 3), podana przez Żychlińskiego 4) tradycja o pochodzeniu ich od Ch. Jastrzębców z Ch. Wielkiej nie ma żadnej podstawy 5). Z trzech Ch., którzy uczestiniczyli w akcie elekcji Jagiel­lończyka z d. 25 stycznia 1434 r., Jan z Ch. podkoniuszy dobrzyński, pieczętuje się Nałę­czem. Natomiast brak pieczęci dwóch innych Chełmickich: Mikołaja z Ch., podsędka, i Jana z Ch., stolnika ziemi dobrzyńskiej, którego Piekosiński 7) mylnie uważa za Pobożanina 8).

Marcin Ch. (1531 - 1566), pisarz ziemi dobrzyńskiej, wójt m. Dobrzynia, na części Ch. Małej, Suradowa, Płomanach, Skurzynie i należącej do wójtostwa dobrzyńskiego Wierz­bnicy Małej, oraz

1)  Gr. bobr. 1. 69; II, 5 i 6. Wyk. pob.
2)  Metr. Kor. LVII, 185.
 3)  Jan Ch. Sapa {1509-34), łowczy ziemi dobrzyńskiej (Metr. Kor. XXIV, 144. Gr. bobr. l,
     372-376.
4}  Kronika żałobna rodzin wielkopolskich.
5)  W Metryce koronnej figurują tylko jako Ch. z Ch. Małej. (l.c. XXXIV, 180, XXXVII, 250
     i 401; LXVII, 262).
6)  Rzyszcz. i Muczk. Kod. dypl. t.II Nr, 578.
7)  Heraldyka polska wieków średnich rys. 122.
8)  Pieczęć z.herbem Pobóg i napisem „.Joannis h......osi......” nie należy do Jana Ch. stolnika
    dobrzyńskiego (Rzysz. i Muczk. l.c.)

Ezechiel Ch. (1564-68), chorąży ziemi dobrzyńskiej, na Ch. Małej, Wierzbicku, Suradowie i części Pabjanek używają pieczęci z herbem Nałęcz i własnemi literami M.C. i E.C. 9). Wymie­niony Marcin Ch. oraz brat jego rodzony Mikołaj Ch. (1538-47) na Suradowie, Wierzbicku 10), Ch. Małej, Skurzynie i części Pabjanek, rotmistrz J. K. Mości i marszałek dworu biskupa płockiego, dziedzicząc za Zygmunta Starego (1543-7) na Suradowie pisali się również Suradowskiemi 11). Potomstwo ich nie używa nazwiska Suradowskich.

Źródła z lat 1504-68 wymieniają 11 Ch.12)   

9) Arch. Kor. Sk. t. 57 Nr. Nr. 937 i 950 i t. 58 Nr. Nr. 261 i 406. 

10) Na Wierzbicku w końcu XIV i w pierwszej połowie XV w. siedział możny ród Dołęgów
     (Bobr. ziem. oblig. t. 19, Kodeks dyplomatyczny wielkopolski t. V Nr. Nr. 62 i 130. Ziem
     skie łęczyckie VIII str. 312 i 357. Rzyszcz. i Muczk. Kod. dypl. t. II Nr. 578. Metr. kor.
     XXIII 241 cz. I Nr. 158 i ci. IV 488), z którego Mikołaj Słup z W. był w 1434 r. kasztela
     nem, a Andrzej w 1468 r. sędzią dobrzyńskim.

11) Gr. bobr. I, 162. 443-445, 493, 494.

              12) Jan Ch. Sapa [1509-34) z Ch. Wielkiej (Metr: Kor. XXIV, 144 i XLIII, 306 i XLIX. 97. Gr. bobr. I, 372-376), dziedzic części w Lesku, tenutarjusz królewszczyzn na Kujawach, łow­czy dobrzyński (od 1534), spłodził syna Kacpra Ch. Sapę v  Zaspę (1543-7) z Ch. i Leska, żonatego Petronela (Czerską?), dziedziczką części w Dyblinie i Węgiersku (Metr. Kor. L, 51; LXX, 512. Gr. bobr. I, 98. 99, 175, 176, 179-181. 316, 372-376. 457. 598, 599, 888, 889, 891, 892, 907-909, 1057. 1074, 1094, 1367, 1368). Brat rodzony czy też syn tego Kacpra Wojciech Ch. Za­spa staje w 1547 r. w grodzie bobrownickim. (Gr. bobr. I, 1043,1044). Andrzej Ch. (1504-31) i: Ch.Małej był cześnikiem (1506), podsędkiem (od 1511), wreszcie (od 1521) sędzią ziemi dobrzyńskiej (Metr. Kor. XX, 76; XXI, 76; XXI, 365; XXII, 225; XXVI, 44; XXXIV, 180 i 193; XXXVII, 250 i 401; XLVII. 754). Zdaje się, że synami jego byli Mikołaj, Marcin i Jan (1543 - 34) Ch. wraz z Andrzejem Grabskim, kasztelanem kruszwickim (mężem ich siostry?) przez czas długi niepodzielni właściciele Ch. Małej, Wierzbicka, Pabjanek, Skurzyna i Suradowa, od którego Mikołaj i Marcin, pisali się również Suradowskiemi. Wymieniony Marcin (1531 - 1566), pisarz ziemi dobrzyńskiej (od 1531) na Płomianach i Skurzynie (1565) otrzymał w 1535 i 1540 r. pozwolenie królewskie na wykupienie od córek Aleksego Łubeckiego z Pło­nian, kasztelana wyszogrodzkiego, Małgorzaty, żony Wojciecha Kosobudzkiego i Zofii, żony Jana Brzeskiego, wojewodzica mazowieckiego, wójtostwa m. Dobrzynia z należącą do niego wsią Wirzbnicą Małą i dożywotnie posiadanie tego wójtostwa (Metr. Kor. XLVII, 69; LI, 86 i 139; LVII, 185; LXII, 262: LXXI, 59; LXXVIII, 340). Gr. bobr. I, 49-51, 59, 69-73, 128-130, 164-166, 205, 206, 221, 322, 338, 341, 360, 361, 389, 390, 395, 495, 591-594, 627, 636, 637, 663, 664, 812-814, 818, 819, 844, 849, 850, 886, 887, 900-903, 922. 965, 996, 1002-1004, 1008, 1015, 1051, 1070, 1090, 1104, 1105, 1189, 1228, 1326, 1365, 1366, 1371; II, 5, 6. Bobr. ziem. oblig. f.15. Wyk. pob.,
z żony Agnieszki N. spłodził synów Adrjana (1546-70), żonatego z. .Katarzyną z Grabi (1570), Mikołaja (1567-68), dworzanina królewny Anny Jagiellonki, Stanisława (1546-68). Jana (1567-8), Łukasza (1567) i Bartłomieja (1567-68) Ch. z Ch. Malej (Metr. Kor. LXXI, 59; Gr. bobr. II, 5, 6. 24, 132, 134, 144-146, 246-248, 342). Z nich Adrjan na części Pabjanek i Turzy Wilczej otrzymał w 1564 r. wraz z bratem Stanisławem, a w 1566 i 1570 r. wraz z żoną do­żywotnia tenutę wójtostwa dobrzyńakiego z Wirzbnicą. (Metr. Kor. LXXI, 354 i-CIX, 341). Mi­kołaj (1538-47), prawdopodobnie brat pisarza Marcina (p. w.), rotmistrz J. K. Mości oraz marszałek dworu biskupa płockiego i stąd zwany marszałkiem, dziedziczył na Ch. Malej, Su­radowie, Wierzbicku, Skurzynie i części Pabjanek (Gr. bobr, I, 152, 153, 162, 173, 174, .443-445, 459, 493. 495, 700-702. 748, 905, 924, 968, 1019-1023, 1062, 1063, 1192, 1228, 1272), a Ezechiel (1564-8), chorąży ziemi dobrzyńskiej, zapewne syn jego na Wierzbicku, Suradowie i części Pabjanek (Gr. bobr. II, 5, 6, 9, 10, 24. 141, 186-188, 195, 196, 338, 341, 342. 407, 408. Wyk. pob.)

 

 

początek strony