MY ALEKSANDER II.

Cesarz Wszechrosji, Król Polski i t.d. i t. d.

wiadomo czynimy, iż przed Stanisławem Kuczborskim, rejentem kancelarji ziemiańskiej Gubernji Warszawskiej sporządzony został akt osnowy następującej:

Działo się w Warszawie w kancelarji hypotecznej Gubernji Warszawskiej dnia (29 Października) 10 Listopada 1859 roku.

Przedemną Stanisławem Kuczborskim rejentem kancelarji ziemiańskiej gubernji Warszawskiej w Warszawie pod N.24 14/15 zamieszkałym, stanąwszy osobiście:

Ignacy Chełmicki obywatel, były dzidzic dóbr Okalewa w powiecie Lipnowskim w gubernji Płockiej położonych, w imieniu własnym i w imieniu swej żony Korduli z Lasockich Chełmickiej z mocy urzędowego pełnomocnictwa przed Ignacym Walęskim rejentem Okręgu Lipnowskiego na dniu (14) 26 Maja roku bieżącego sporządzonego, i do aktu tego w oryginale dołączonego czyniącyg w Warszawie pod N.1852 zamieszkały i prawne zamieszkanie do tej czynności obierający, mnie rejentowi z osoby swej znany do działań urzędowych zdolny zeznał: akt erekcyjny wieczystego funduszu na trzy stypendya naukowe dla osób płci męzkiej ze swej familji imienia Chełmickich w osnowie następującej:

A R T Y K U Ł   I

Stawający Ignacy Chełmicki wraz z małżonką swoją Kordulą z Lasockich Chełmicką po sprzedaży dóbr swych dziedzicznych Okalewa z przyległościami w Powiecie Lipnowskim Gubernji Płockiej położonych synowi swemu Adolfowi Chełmickiemu Aktem urzędowym przed Ignacym Walęckim, rejentem Okręgu Lipnowskiego, pod dniem (13) 25 Maja r.b. sporządzonym i po wyznaczeniu udziałów z szacunku tych dóbr trojgu swym dzieciom: Adolfowi Chełmickiemu synowi, oraz córkom Marji z Chełmickich Michała Stadnickiego i Karolinie z Chełmickich Juljana Chełmickiego małżonkom pozostawili sobie resztę szacunku z tych dóbr w ilości rubli srebrem trzydzieści tysięcy z procentem pięć od sta hypotecznie w wykazie dóbr Okalewa zabezpieczoną.

A R T Y K U Ł   II

Sumę tę swoją, rubli srebrem trzydzieści tysięcy, jako nie przechodzącą, jednej czwartej części, prawnie rozporządzalnez ogólnego swego majątku, a przynoszącą, w procencie pięć od stu dochodu rocznego rubli srebrem tysiąc pięćset, przeznaczają i za trzech młodzieńców najbliższych krewnych ze swej familji, a przedewszystkiem na dzieci i dalszych zstępnych syna swego Adolfa Chełmickiego, a w razie braku tychże na dzieci i dalszych zstępnych Karoliny z Chełmickich i Juljana małżonków Chełmickich dziedziców dóbr Kosemina w powiecie Mławskim Gubernji Płockiej położonych i tamże zamieszkałych a gdyby w następstwie i tych nie było na dalsze rodziny Chełmickich najbliżej zpokrewnionych, tak że zawsze bliższy krewny bliższe prawo mieć będzie do korzystania z tego zapisu. W razie zaś równego stopnia krewnych, będą mieli pierszeństwo dzieci po ojcu najstarszym wiekiem. Gdyby córka bliższe prawo do korzystania z tej instytucji mającego, weszła w stan małżeński za Chełmickiego z odleglejszej familji, to dzieci z takiego małżeństwa , będą miały bliższe prawo przed innymi krewnymi z familji Chełmickich choćby byli bliższymi od jej męża. Gdyby zaś cała familja imienia Chełmickich wygasła, lub gdyby z tej familji nie było kandydatów do zapisanych stypendyów, wtenczas dopiero stypendya użyte być mogą na krewnych pobocznych innego nazwiska, lecz zawsze zrodzonych przez matkę, babkę lub dalsze zstępne z familji Chełmickich.

A R T Y K U Ł   III

Przeznaczając fundusz powyższy małżonkowie Chełmiccy dla ciągłego kształcenia przyszłych pokoleń w swej rodzinie, mieć chcą, aby fundusz ten nigdy na inny cel obróconym nie był, i aby nigdy z dóbr Okalewa spłaconym lub podniesionym nie został; owszem uważają za stosowne postanowić, aby suma kapitalna rubli srebrem trzydzieści tysięcy z działu czwartego hypotecznego dóbr Okalewa wykreśloną była i aby w dziale trzecim tegoż wykazu wpisanym był jako ciężar wieczysty, obowiązek płacenia rocznie po rubli srebrem tysiąc pięćset. Aby zaś właściciele dóbr Okalewa w przyszłości nie byli ograniczeni w możności zaciągania pożyczek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego stanowią: Jak to już w akcie sprzedaży dóbr Okalewa wyżej wzmiankowanym dozwolili, że w samym wpisie hypotecznym obowiązku wieczystego opłacania corocznie po rubli srebrem tysiąc pięćset, ma być zamieszczona wzmianka o dozwolenie raz na zawsze ustąpienia pierwszeństwa dla wszelkich nowych dodatkowych lub odnowionych pożyczek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, lub innych podobnego rodzaju instytucji amortyzacyjno-pożyczkowych, przez Rząd upoważnionych, zawsze wszakże obowiązek opłaty rocznej powyższej pierwsze miejsce hypoteczne po pożyczce Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego mieć powinno.

A R T Y K U Ł   IV

Fundusz więc ten rubli srebrem tysiąc pięćset rocznego dochód w sposobie powyższym hypotecznie zabezpieczony, małżonkowie Chełmiccy zapisują wieczyście na instytucye trzech stypendyów naukowych dla uczniów: jednego do stanu duchownego wyznania Rzymsko-Katolickiego a dwóch do stanu świeckiego, dla każdego po rubli srebrem czterysta pięćdziesiąt rocznie, zaś pozostała rubli srebrem sto pięćdziesiąt corocznie składane być winny do Banku Polskiego lub do Banku Rządowego, jaki w przyszłości istnieć może, gdzie z procentem bankowym składanym, stanowić będą. fundusz na wydatki późniejszemi rozporządzeniami wskazane. Stypendyum duchowne w żadnym razie być nie może dla kandydata do stanu świeckiego. W razie braku kandydatów, mających powołanie do stanu duchownego z bliższych krewnych, dalszy krewny, a nawet z linji pobocznej familji imienia Chełmickich wybranym być winien, chociażby byli bliżsi krewni do stanu świeckiego sposobiący się. Gdyby zaś nie było kandydata do stanu duchownego z imienia Chełmickich, to w myśl artykułu drugiego i obcego nazwiska lecz zrodzony z matki, babki lub dalszej zstępnej tego imienia, do stypendyum duchownego wybranym być może.

A R T Y K U Ł   V

Czyniący ten zapis małżonkowie Chełmiccy mając głównie na celu wyższe ukształcenie kapłanów, urzędników lub obywateli w swej rodzinie, mieć chcą aby wszystkie trzy stypendya udzielane były młodzieńcom od czasu wejścia ich do wyższych trzech klas szkół gimnazyalnych lub innego nazwiska podobnych zakładów naukowych przyszłości będących, a następnie przez czas nauk w akademjach lub uniwersytetach krajowych lub zagranicznych, a nawet w razie potrzeby na podróże naukowe i dla tego postanawiają dla każdego stypendysty maksymum lat osiem czasu, przez który służyć mu będzie pobieranie funduszu w artykule czwartym oznaczonego. Rozporządzenie tym czasem zależeć będzie stosownie do potrzeby od decyzji rady familijnej, nad tą instytucyą ustanowionej. Stypendyum duchowne służyć będzie kandydatowi aż do czasu przyjścia wyświęceń kapłańskich lub najdalej do dwudziestego czwartego roku skończonych lat życia tegoż kandydata.

A R T Y K U Ł   VI

Wybór kandydatów do wszystkich tych trzech stypendyów (do których odznaczający się zdolnościami, moralnością i pilnością winien mieć pierwszeństwo), urządzenie i dopilnowanie wypłat sum, na też stypendya przeznaczonych, wybór szkół, gimnazyów lub innych zakładów naukowych, następnie wybór akademji i uniwersytetów lub cel podróży naukowych dla kandydatów w zastosowaniu do ich wrodzonych zdolności, również nadzór nad prowadzeniem moralnym kandydatów i nad ich postępem w naukach, należeć będzie do rady familijnej nad tąż instytucyą ustanowionej, której skład poniżej oznaczony zostanie, lecz zawsze pod główną, opieką władzy krajowej naukowej.

A R T Y K U Ł   VII

Radę familijną nad powyżej ustanowioną instytucyą składać mają trzech najbliższych krewnych płci męzkiej, po lat dwadzieścia cztery wieku zakończonych mający, a z tych prezydującym w Radzie będzie najbliższy z tych krewnych, to jest: naprzód syn czyniących zapis Adolf Chełmicki, a po jego śmierci zawsze najstarszy z jego zstępnych, następnie w braku ich Juljan Chełmicki, a następnie najstarszy z jego zstępnych lub gdyby tych nie zostało, dalszy najbliższy krewny wedle zasad w artykule drugim oznaczonych. Rada więc familijna w liczbie trzech osób stale urządzona, większością głosów stanowić ma we wszystkich przedmiotach pod jej decyzyę przychodzących, a w powyższym artykule wskazanych. Mocną jest także taż rada ograniczyć ilość funduszu dla kandydatów przeznaczonego w czasie szkolnej nauki z obowiązkiem, aby oszczędzona ilość była pozostawioną w Banku na procent składany do czasu zarządzenia tym funduszom przez Radę familijną, stosownie do artykułu dziewiątego tegoż aktu. Między równego stopnia krewnymi, pierwszeństwo do należenia do rady familijnej będą mieli ci, którzy edukacyę swoją za pomocą, tych stypendyów ukończyli, oni bowiem najpraktyczniej ocenić potrafią potrzeby kandydatów i wskazać środki odpowiednie celowi tego zapisu. W razie ubytku jakiego członka w Radzie, dwaj pozostali wybiorą w jego miejsce krewnego wedle zasad powyższych i od ich uznania należeć może powołanie krewnego z linji matki, jeżeli to stosowniejszym dla dobra tej instytucji uważać będą.

A R T Y K U Ł   VIII

Rada familijna szczególnie uważać jest obowiązaną, aby żadne z tych trzech stypendyów nigdy nie wakowało. Gdyby to nastąpiło, czy przez ukończenie nauki którego stypendysty, czyli przez śmierć lub jaki wypadek, aby natychmiast nowy kandydat wszedł w prawa poprzedniego. Nadto taż Rada familijna czuwać będzie, aby wypłata przeznaczonego funduszu regularnie i w sposób przez Radę familijną, oznaczony czynioną została. W czem wszystkim główny nadzór opiece władzy edukacyjnej poruczony zostaje. Gdyby w razie nie było kandydata tak usposobionego do tych wyższych klas jak artykuł poprzedni mieć chce, to pozostawia się decyzji Rady familijnej albo udzielić stypendyum kandydatowi w niższych klasach będącemu, lub przez ten czas fundusz ten składać na oszczędność, w sposobie przepisanym w artykule następnym.

A R T Y K U Ł   IX

Składane fundusze z tej instytucji w Banku lub innych kasach oszczędności, które by temu funduszowi najkorzystniejszą prawną przedstawiały korzyść, według artykułu czwartego z tego zapisu pochodzące: Z reszty procentu po rs.150 rocznie, z innych oszczędności, o jakich w artykule siódmym jest wzmianka, lub z oszczędności w takim razie, gdyby żadnego w szczególnym wypadku nie było kandydata do stanu duchownego, tak w linji prostej, jak pobocznej żeńskiej, stanowić będą, fundusz żelazny dla tej instytucji i z procentem składanym fundusz ten przeznacza się według uznania Rady familijnej na dodatki, jakie za potrzebne uznane będą, dla tych stypendystów, którzy wedle udowodnionej zdolności zasługiwać będą, na wyższe ich doskonalenie w Akademjach lub Uniwersytetach zagranicznych lub wysłani będa, w podróże naukowe, nie zagradza to przecie miejsca dla kandydata do stypendyum duchownego, gdyby się później zgłosił. Fundusz ten żelazny w przyszłości może być w części użyty i dla stypendystów, zostających w innych także zakładach naukowych na odpowiednie dodatki, gdyby zniżona wartość pieniędzy, przeznaczoną ilość funduszu niedostateczną, czyniła, lub na ten wypadek, gdyby po obsadzeniu wszystkich trzech stypendyów znalazł się, lub doszedł do lat spiesznego edukowania wymagających, bliższy krewny, którego rodzice nie byli by wstanie swym kosztem edukować, wtenczas Rada familijna jest mocną, stosowny temczasowy zasiłek z funduszu żelaznego dla takiego kandydata przeznaczyć dopóty, dopóki przez zawakowanie stypendyum na stały fundusz nie wejdzie. Zastrzega się wszakże najwyraźniej, że fundusz ten żelazny nigdy w całości wyczerpanym być nie może i zawsze najmniej rubli srebrem czterysta pięćdziesiąt obejmować powinien. Nadto ten fundusz żelazny użyty być może temczasowo na zastąpienie funduszu głównego gdyby procent z Okalewa z nieprzewidzianego wypadku mógł być w wypłacie zabaczonym.

A R T Y K U Ł   X

Właściciel Okalewa obowiązany jest corocznie należący od niego procent na ten fundusz edukacyjny składać bezpośrednio do Banku Polskiego i o tem prezydującego w Radzie zawiadomić lub Radę familijna, na wypadek, gdyby sam był Prezydującym w tejże Radzie, celem obmyślenia środków w potrzebie najśpieszniejszego ściągnięcia złożonego procentu. Stosownie do uchwały Rady familijnej, Prezydujący w niej lub przez nią na ten cel przeznaczony z jej członków, podnosić będzie potrzebne dla stypendystów fundusze z Banku za kwitem podpisanym przez drugiego członka w Radzie.

A R T Y K U Ł   XI

Rada familijna, stosownie do potrzeby uznanej przez Prezydującego w radzie odbywać będzie posiedzenia swe w czasie i w miejscu przez Prezydującego wskazać się mającem, lecz to koniecznie przynajmniej raz w rok i protokół swej czynności obowiązana jest z każdego posiedzenia składać władzy nadzór mającej, jakim jest obecnie Kuratorya Naukowa Okręgu Warszawskiego, lub jaka w przyszłości będzie.

Władza takowa jest proszona, aby czuwała, iżby we wszystkiem wola zapis czyniących była szanowaną i ściśle wykonaną wedle niniejszego aktu i aby w razie potrzeby udzielić pomocy na przypadek trudności w ściąganiu funduszu na ten cel przeznaczonego.

A R T Y K U Ł   XII

Najusilniejszem życzeniem jest czyniących ten zapis małżonków Chełmickich, aby instytucya tym aktem ustanowiona na wieczne lata trwała, lecz na wszelki nieprzewidziany wypadek, gdyby z jakiegokolwiek powodu fundusz wieczysty, na cele aktem niniejszym oznaczone nie mógł być obracany, zapis czyniący małżonkowie Chełmiccy postanawiają: iż fundusz ten rocznej opłaty nigdy na kapitał zamienionym i podniesionym być nie może, lecz tylko sukcesorowie ich, jacy w ów czas do prawa pobierania tego procentu wylegitymować się zdołają, takowy corocznie pobierać będą, a w następstwie, po ustaniu przyczyny tamującej możność użycia funduszu, dalsze prowadzenie tej instytucji nastąpić winno, co tak w przyszłości interesowanym sukcesorom, jak i Władzy Naukowej w ów czas istniejącej, najmocniej poruczają.

A R T Y K U Ł   XIII

Aby zaś rada familijna dokładną zawsze miała wiadomość, którzy są i będę bliższymi krewnymi familji Chełmickich, przeznaczonymi do korzystania z tej instytucji, czyniący zapis Ignacy Chłemicki sporządził genealogję familji Chełmickich i takową, składając synowi swemu Adolfowi Chełmickiemu, jako przyszłemu Prezydującemu w Radzie familinej, mieć chce i postanawia: iżby w przyszłości wszyscy prezydujący w Radzie byli obowiązani, tęż genealogję dalej kontynuować, aby zawsze mieć mogli łatwy i dokładny dowód bliższości pokrewieństwa, czego dopilnowanie radzie familijnej poruczone zostaje, a każdy członek Rady familijnej posiadać powinien jeden exemplarz tej geneabgji, tak aby najmniej w trzech exemplarzach takowa Genealogja w tej rodzinie znajdowała się.

A R T Y K U Ł   XIV

Czyniący ten zapis małżonkowie Chełmiccy mieć chcą, i postanawiają, iż od chwili podpisania niniejszego Aktu urzędowego, zapis ten na stypendya naukowe za już nieodmiennie istniejący uważanym być winien i gdyby nawet ze strony wyższej władzy, lub jakiej innej nieprzewidzianej przyczyny miała zajść co do jego potwierdzenia lub wprowadzenia w wykonanie jaka kwestya lub zwłoka, najusilniej obowiązują swego syna jego zstępnych lub kogo to w swym czasie najbliżej dotyczyć będzie, iżby usunąwszy wszelką, w tej mierze przeszkodę, nieomieszkali wypełnić tego wszystkiego, co by wykonanie tego aktu w głównym jego celu zapewnić i przyspieszyć mogło. Użycie zaś funduszu przeznaczonego na powyższe stynpendya, nastąpi dopiero po śmierci zapis czyniących i po zaspokojeniu ostatniej raty pożyczki Bankowej na dobra Okalewo w ilości rubli srebrem czterdzieści tysięcy zaciągniętej, która przypada w Październiku tysiąc osiemset siedemdziesiątego czwartego roku. Zatem od pierwszego Lipca roku 1875 z góry za rok suma corocznie rubli srebrem tysiąc pięćset przez właściciela dóbr Okalewa z przyległościami zapłaconą i takowa zaraz na tę instytucyę użytą być ma i już od tego roku corocznie uiszczaną będzie. Późniejsze jej przeznaczenie w tym tylko razie nostąpićby mogło, gdyby które z czyniących zapis małżonków Chełmickich w ów czas jaszcze żyło, a w tym razie dopiero od pierwszego Lipca następującego po dacie śmierci ostatniego z współmałżonków Chełmickich rozpoczęcie wykonywania tej instytucji nastąpi, a przed tym terminem Rada familijna ile możności wcześniej wyznaczy kandydatów i urządzi to, co w myśl tego aktu za stosowne uzna.

A R T Y K U Ł   XV

Po zatwierdzeniu zapisu tego przez Władzę Rządową, urządzenie wpisów hypotocznych, odpowiednich temu postanowieniu, wykreślenie z dóbr Okalewa kapitału i zapisanie w dziale trzecim hypoteki tych dóbr opłaty po rubli srebrem tysiąc pięćsdt, pod zastrzeżeniami i warunkami w akcie niniejszym zamieszczonymi, nastąpi na wniosek samego zapis czyniącego Ignacego Chełmickiego, a na przypadek ich śmierci przez najbliższego krewnego, albo wreszcie na wniosek Delegowanego przez Władzę naukową krajową.

A R T Y K U Ł   XVI

Stawający zezwala na wydanie dwóch głównych wyciągów aktu niniejszego, jednego dla Kuratorji, drugiego do hypoteki.

Po czem akt ten w obecności świadków Augusta Mościckiego i Franciszka Nowierskiego w Warszawie zamieszkałych obywateli, prawne przymioty mających, zdziałany odczytany, przyjęty i podpisany został.

Stempel na rubli srebrem trzy kopiejek dziewięćdziesiąt opłacony.

(podpisano) Ignacy Chełmicki, August Mościcki, Franciszek Nowierski. Stanisław Kuczborski Rejent.

Zalecamy rozkazujemy wszystkim Komornikom Sądowym, od których by się tego domagano, aby Akt ten wyexekwowali. Prokuratorom aby tego dopilnowali, Komendantom i Urzędnikom siły zbrojnej, aby dodali pomocy wojskowej, gdy o to prawnie wezwani będą. Niniejszy pierwszy główny wyciąg jako zgodny z oryginałem na sześciu stemplach ceny po kopiejek siedem i pół spisanym, w aktach moich znajdującym się poświadczam i dla Ignacego Chełmickiego wydaję.

w Warszawie dnia 5/17 Listopada 1859.

Rejent Kancelarji Ziemiańskiej Gubernji Warszawskiej.

(podpisano) Kuczborski Stanisław.

Rada Administracyjna Królestwa Akt ten pod data. 10/22 Czerwca 1860r. zatwierdziwszy, wykonanie niniejszego postanowienia w czem do kogo należy Władzom Rządowym poleciła. Dołączam tu objaśnienie odnoszące się do § 2 tegoż Aktu Stypendyjnego, gdzie jest wzmianka o najbliższym krewnym ma się rozumieć w kraju czy zagranicą, osiedlonym: że dzieci chociażby naturalne i później adoptowane, lecz zrodzone w czasie nieprawego łoża, są, uważane w Akcie Stypendyjnym za obce i nie mogą usuwać legalnych kandydatów, choćby ci pochodzili po młodszych wiekiem krewnych imienia Chełmickich lub innych w zastępstwie gdyby tych zbrakło, a to według brzmienia artykułów drugiego i czwartego w tymże Akcie Stypendyjnym Zamieszczonych. Objaśnienie powyższe własnoręcznie tu zamieszczone podpisuję.

w Okalewie 25 lutego 1878.

(podpisano) IGNACY CHEŁMICKI